Om een alcohol- of ander drugprobleem op te lossen moet de persoon zelf aan zijn of haar probleem willen werken. Iemand verplichten om te stoppen of tegen zijn wil in laten opnemen voor ontwenning is dus allesbehalve vanzelfsprekend.
Gedwongen opname
Er is wel een wet die de mogelijkheid tot gedwongen opname voorziet voor mensen met een geestesziekte die een gevaar zijn voor zichzelf of hun omgeving. Alcohol- of ander drugmisbruik valt strikt genomen niet onder deze definitie. Daarom wordt iemand met een alcohol- of drugprobleem eerder zelden gedwongen opgenomen.
Dat betekent echter niet dat het onmogelijk is. Iemand die gebruikt kan soms in een toestand terechtkomen waarbij een gedwongen opname toch aangewezen is (bijvoorbeeld doordat hij of zij psychotisch werd). Gedwongen opname is in zulke gevallen niet echt bedoeld voor de grondige aanpak van een afhankelijkheidsprobleem. Je kan het eerder zien als een noodmaatregel en een beschermingsmaatregel.