Voor alle vragen over drank,
drugs, pillen, gamen en gokken

Home » Veelgestelde vragen naasten » Wanneer is iemand bereid te stoppen?

Wanneer is iemand bereid te stoppen?

De motivatie om te stoppen is iets dat moet groeien, en vaak ook toeneemt en weer vermindert met de tijd.

Vaak overwegen mensen bij het gebruik van drank, drugs en pillen of gokken vroeg of laat om te minderen of te stoppen. Toch is de weg naar écht stoppen – en gestopt blijven – vaak lang en moeilijk. De motivatie om zijn gedrag te veranderen is iets dat moet groeien. Het goede nieuws is dat daar aan gewerkt kan worden. Een model dat uitgewerkt werd door Prochaska en DiClemente, het ‘model van verandering’, geeft enkele belangrijke kenmerken van het veranderingsproces weer.

Van niet inzien tot (niet meer) hervallen: stadia van gedragsverandering

Het model van verandering beschrijft verschillende fasen in een veranderingsproces.

De persoon kan van de ene fase doorgroeien naar de volgende fase, maar dat is niet altijd het geval. Men kan ook in een bepaalde fase vastlopen, terugkeren naar een vorige fase of zelfs helemaal uit dit proces stappen.

Hoe het veranderingsproces ook verloopt, bij elke fase kunnen mensen uit de omgeving van een persoon die gebruikt bijdragen aan de motivatie om te veranderen.

Het model van verandering

Inzien dat er een probleem is

In eerste instantie zal een persoon die problematisch gebruikt meestal voor zichzelf en zijn omgeving ontkennen dat er iets aan de hand is. Als er al een probleem is, dan ligt dat bij de anderen en zeker niet bij hem of haar. Dit wordt ‘voorbeschouwing’ genoemd in het model van verandering.

Een eerste stap is daarom bewustwording: zich realiseren dat er een probleem is. En de problemen die men ervaart linken aan het eigen gebruik.

In deze fase kan de omgeving helpen door bezorgdheid te uiten. Door de persoon als het ware een spiegel voor te houden en hem of haar te confronteren met wat er fout loopt. En dat zelfs zonder meteen aan te sturen op de noodzaak om te stoppen of minderen met gebruik. Bijvoorbeeld erop wijzen dat iemand vermagerd is, dat hij of zij er bleek uitziet, veel minder interesse toont voor hobby’s of zijn of haar tijd bijna uitsluitend doorbrengt met het roken van joints.

Wanneer je zelf last ondervindt van het gedrag van de persoon, kan je dit benoemen. Je kan bijvoorbeeld aangeven dat je het niet leuk meer vindt om te wachten als iemand telkens te laat komt, niet aan tafel verschijnt om te eten of niet meegaat op een gezinsuitstap. Zo wordt men aangespoord om na te denken over zijn of haar gedrag en krijgt men een duwtje naar de volgende fase.

Voor- en nadelen afwegen: een balans

In de tweede fase denkt de persoon na over de voor- en nadelen van zijn gebruik (‘beschouwing’). Hij maakt daarbij een balans op: wat zijn de voordelen en nadelen van blijven drinken of drugs gebruiken en wat zijn de voor- en nadelen van stoppen. De balans zal doorslaan naar stoppen met gebruik als er voldoende nadelen zijn aan het verder zetten van gebruik zijn en voldoende voordelen aan stoppen.

De nadelen van gebruik zullen maar doorwegen als de persoon die ook zelf ondervindt.

Problemen oplossen voor iemand die gebruikt werkt daarom vaak averechts. De aangeboden hulp wordt vaak misbruikt om het gebruik in stand te kunnen houden. Het is dus allesbehalve bevorderlijk voor de motivatie tot verandering. Wie de gevolgen van zijn gebruik vooral zelf moet dragen, zal meer redenen hebben om te overwegen om dat gebruik te verminderen of te stoppen. Die overweging is een belangrijke stap.

De stap naar de beslissing om te stoppen

Wie zoveel nadelen ondervindt van zijn gebruik dat de balans doorslaat naar redenen om te stoppen, kan tot het besluit komen om ook echt te stoppen. Als de persoon vooral zelf dat besluit neemt, is de kans op slagen groter.

De omgeving kan dit beslissingsproces ondersteunen door het zelfvertrouwen te versterken van de persoon die problematisch gebruikt. Bevestig hem of haar in zijn mogelijkheden om te veranderen. Iemand zal immers pas de stap naar verandering zetten als hij het gevoel heeft dat hij ertoe in staat is. Je kan dit doen door te benoemen wat wel goed gaat en wat de kwaliteiten van de persoon zijn.

Gestopt? Op zoek naar alternatieven

Eens besloten om te stoppen en zijn gedrag te veranderen, moet men op zoek naar alternatieven voor de momenten waarop hij voordien dronk of gebruikte. Het gebruik heeft vaak grote voordelen gehad (bijvoorbeeld ontspanning, sociaal contact) die de persoon verliest. Dit moet nu op een andere manier ingevuld worden.

Mensen in de omgeving van iemand die stopt met drugs, kunnen mee zoeken naar alternatieven, mee voor afleiding zorgen en ook luisteren naar de moeilijkheden die de persoon ervaart. Blijf de persoon bevestigen voor de momenten waarop het wel lukt om niet te gebruiken.

Volhouden is cruciaal

Eens gestopt wil men zijn veranderde gedrag volhouden en niet opnieuw beginnen te drinken of gebruiken. Toch kan de drang (‘craving’) naar drank, drugs of pillen nog regelmatig de kop opsteken. Soms nog lange tijd later, onverwacht en hevig.

Het is belangrijk om daarop voorbereid te zijn en zo het gestopt zijn vol te houden.

Herval als deel van het proces

Stoppen met drank, drugs, pillen of gokken is geen momentopname. Het is een leerproces. Veel mensen krijgen af te rekenen met herval en de meeste mensen hebben meerdere pogingen nodig om echt te stoppen. Als herval zich voordoet is het vooral belangrijk om zich zo snel mogelijk te herpakken.

Het allerbelangrijkste is dat uit het herval lessen getrokken worden die de kans op slagen bij een nieuwe poging vergroten. Denk samen na over deze vragen:

  • Wat was de moeilijke situatie waarin men terug dronk/gebruikte?
  • Hoe kan deze situatie in de toekomst vermeden worden of hoe kan men er anders mee omgaan?
  • En op welke momenten lukt het wel om vol te houden? Wat kan je daaruit leren?

Ondersteuning verschilt per fase

Als ouder, partner, gezinslid, vriend of kind van iemand die gebruikt sta je soms erg machteloos. Het voelt alsof je weinig kan doen tot de persoon zelf besluit te stoppen. Toch is de realiteit zelden zo zwart-wit. Door je houding en aanpak af te stemmen op datgene waar de persoon op dat moment mee worstelt, krijg je meer vat op de zaak. Je kan bijvoorbeeld samen aan de balans van voor- en nadelen werken, zowel wanneer iemand nog tot het besluit moet komen om te stoppen, als wanneer hij of zij na het stoppen een moeilijke periode doormaakt.

Controle over je gebruik

Hoe hou je je gebruik onder controle? Hoe voorkom je problemen? Hoe ga je te werk wanneer je op het punt bent gekomen dat je wil minderen of stoppen?

Ontdek wat je kan doen

Bezorgd om iemand

Er duiken heel wat kopzorgen op als iemand waar je om geeft drank, drugs of pillen misbruikt, of overmatig gamet of gokt. Deze pagina’s helpen je op weg.

Ontdek ons advies op maat van partners, familie en vrienden

Brochures

Veelgestelde vragen

Partners, familieleden en vrienden van mensen die in de problemen komen door hun gebruik, zitten vaak met dezelfde onzekerheden. Op deze pagina’s vind je antwoorden op de vragen die we bij De Druglijn het vaakst horen.